Τι είναι τα προβιοτικά και γιατί τα χρειαζόμαστε

Τι είναι τα προβιοτικά και γιατί τα χρειαζόμαστε 

Τα προβιοτικά ορίζονται ως οι μη παθογόνοι μικροοργανισμοί συνήθως βακτήρια που “μοιάζουν” με τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου και επιβιώνουν κατά την παραμονή και την διάβαση τους από την γαστρεντερική οδό, διότι δεν επηρεάζονται από το όξινο περιβάλλον του στομάχου και από την χολή. Εισέρχονται στον οργανισμό μέσω της διατροφής και είναι ωφέλιμα όταν καταναλώνονται σε επαρκείς ποσότητες. Οι προβιοτικοί μικροοργανισμοί ζουν στον ανθρώπινο οργανισμό χωρίς να τον βλάπτουν. Αντίθετα, εμποδίζουν να αναπτυχθούν τα παθογόνα μικρόβια τα οποία όταν βρουν την ευκαιρία επιτίθενται και μολύνουν τα διάφορα όργανα του σώματος. Τα προβιοτικά συμβάλλουν στην ισορροπία της χλωρίδας του εντέρου η οποία προστατεύει τον οργανισμό από τις μολύνσεις. Επιπρόσθετα, βοηθούν στη διάσπαση των πρωτεϊνών και των λιπών στο πεπτικό σύστημα κάτι που βοηθά στην πέψη και απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών. Σε παιδιά και καταπονημένους ασθενείς, η εν λόγω δράση των προβιοτικών μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη. 

Σε ποιά νοσήματα μπορούν να βοηθήσουν τα προβιοτικά

Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα ενδείξεις, είναι σημαντικά για την πρόληψη άλλα και την αντιμετώπιση των διαρροιών που προκαλούνται από την αντιβίωση, κυρίως στα παιδιά. Συμβάλουν επίσης στην πρόληψη της διάρροιας από μόλυνση με ρετρoϊό. Φαίνεται ακόμα πως βοηθούν και σε πολλά άλλα πεπτικά προβλήματα (π.χ. σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, έλκος στομάχου, φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, δυσκοιλιότητα, δυσανεξία στην λακτόζη) και ίσως στην πρόληψη και θεραπεία γυναικολογικών προβλημάτων (μυκητιάσεις, κολπίτιδες, τραχηλίτιδες, κυστίτιδα). Μπορούν επίσης να καταπραϋνουν τα συμπτώματα του άγχους, της κατάθλιψης, προστατεύουν από αλλεργίες ,μειώνουν την χοληστερίνη ,προστατεύουν τον οργανισμό από τις ελεύθερες ρίζες και βοηθούν στην υγεία του ήπατος

Υπάρχουν μέχρι σήμερα ενδείξεις που εισηγούνται ότι τα προβιοτικά ίσως βοηθούν στις ακόλουθες παθολογικές καταστάσεις, φλεγμονές ή ασθένειες:

1. Διάρροια: Στις περιπτώσεις που εκδηλώνεται διάρροια μετά από θεραπεία με ορισμένα αντιβιοτικά, τα προβιοτικά πιθανόν να βοηθούν όπως επίσης και μετά από μόλυνση με με ροτροϊό.

2. Σπαστική κολίτιδα (σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου).

3. Νόσος Crohn.

4. Ελκώδης κολίτιδα. Στις φλεγμονώδεις ασθένειες του εντέρου, όπως η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn, οι πάσχοντες βιώνουν συμπτώματα, όπως οξεία διάρροια, εμετό και κοιλιακό πόνο. Οι φλεγμονώδεις ασθένειες του εντέρου πιστεύεται ότι προκαλούνται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά αρνητικά σε συγκεκριμένα βακτήρια του γαστρεντερικού σωλήνα, προκαλώντας φλεγμονή στο έντερο.

5. Έλκος στο στομάχι: Τα προβιοτικά πιθανόν να βοηθούν στην καταπολέμηση του ελικοβακτηρίδιου του πυλωρού το οποίο  προκαλεί γαστρίτιδα, έλκος στο πεπτικό σύστημα και, στη χειρότερη περίπτωση, καρκίνο.

6. Στις μολυσματικές νόσους του εντέρου, μείωση της διάρκειας της λοίμωξης ιδιαίτερα με το μικρόβιο Clostridium difficile.

7. Μετά από χειρουργική επέμβαση του παχέος εντέρου, πρόληψη και θεραπεία της φλεγμονής που προκύπτει.

8. Δυσανεξία στη λακτόζη.

9. Πρόληψη καρκίνου του εντέρου.

10. Τερηδόνα και ουλίτιδα.

11. Για την πρόληψη και θεραπεία των μυκητιάσεων του γυναικείου κόλπου. Χρήσιμα φαίνεται να είναι τα προβιοτικά σε κάθε γυναίκα που παρουσιάζει επαναλαμβανόμενα επεισόδια με γυναικολογικές λοιμώξεις (κολπίτιδα, τραχηλίτιδα), ή ουρολογικές λοιμώξεις (κυστίτιδα).

12. Για την πρόληψη και θεραπεία των ουρολοιμώξεων.

13. Για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης, μείωση του κινδύνου υποτροπής της νόσου. Σημαντικά είναι τα αποτελέσματα από έρευνες που δείχνουν ότι η κατανάλωση προβιοτικών συνδέεται με τη μειωμένη δραστικότητα των ενζύμων που μετατρέπουν προκαρκινογόνες ουσίες σε καρκινογόνες.

14. Για την πρόληψη του εκζέματος στα παιδιά.

15. Τα προβιοτικά συστήνονται σε περιπτώσεις χρήσεις αντιβιοτικών. Τα αντιβιοτικά είναι χημικές ουσίες που σκοτώνουν συγκεκριμένα είδη μικροοργανισμών. Παρόλο που στοχεύουν στην καταπολέμηση κάποιου βλαβερού μικροοργανισμού, καταστρέφουν παράλληλα και τη χλωρίδα του εντέρου. Τα προβιοτικα, αναμφισβήτητα, μπορούν να προλάβουν, ακόμα και να αντιμετωπίσουν, την προκαλούμενη από τα αντιβιοτικά, διάρροια.

16. Ενδιαφέρουσες μελέτες δείχνουν ότι ενδεχομένως ορισμένα βακτήρια του εντέρου να παχαίνουν και ότι κάποια προβιοτικά μπορεί να βοηθούν στο αδυνάτισμα.

Τα στοιχεία που υπάρχουν στηρίζουν την άποψη ότι τα προβιοτικά πιθανόν να βελτιώνουν και τη γενική κατάσταση της υγείας. Έτσι τα προβιοτικά τρόφιμα βρίσκονται στο κέντρο του ενδιαφέροντος, τόσο των επιστημονικών μελετών, όσο και των εμπορικών επιχειρήσεων. Θα πρέπει ωστόσο να αναφερθεί ότι τα περισσότερα προβιοτικά προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά δεν έχουν στην πραγματικότητα οφέλη για την υγεία διότι τα βακτήρια καταστρέφονται στο στομάχι. Από την άλλη μεριά, έχουν εντοπισθεί και ορισμένες παρενέργειες.

17. Πρόληψη αλλεργιών. Τα προβιοτικά εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να διακρίνει τα παθογόνα από τα μη παθογόνα αντιγόνα και να μπορεί να ανταποκρίνεται κατάλληλα. Αυτή η σημαντική λειτουργία αποτρέπει το ανοσοποιητικό σύστημα από την υπερβολή στην αντιμετώπιση των μη επιβλαβών μικροοργανισμών, από η οποία είναι η γένεση αλλεργιών.

18.Προάγουν την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού

19.Παράγουν πολύτιμα αντιοξειδωτικά

20.Βελτιώνουν τη διαθρεπτική απορρόφηση των βιταμινών, των μετάλλων και των αμινοξέων και συνθέτουν τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οι οποίες είναι απαραίτητες για την υγεία του νευρικού συστήματος.

• Προλαμβάνουν τροφικές δηλητηριάσεις

Παράγουν ουσίες που συμβάλλουν:

• Στη μείωση της χοληστερόλης και τη ρύθμιση του σακχάρου

• Στην καλή ποιότητα της επιδερμίδας

• Στη διατήρηση της υγείας των οστών

– Τα προβιοτικά συστήνονται ευρύτατα στις περιπτώσεις μολύνσεων από μύκητες και βακτήρια όπως π.χ. η Candida, επειδή εγκαθιστούν μεγάλους υγιείς πληθυσμούς φιλικών βακτηρίων που συναγωνίζονται τους παθογόνους για να επικρατήσουν.

– Τα προβιοτικά είναι επίσης απαραίτητα για την πρόληψη και θεραπεία στις άφθες (του στόματος), τις μυκητιάσεις των ποδιών (πόδι του αθλητή), τις κολπικές μυκητιάσεις και την ακμή.

Τα είδη των προβιοτικών

Lactobacillus plantarum: Παράγει γαλακτικό οξύ που αναστέλλει την ανάπτυξη των παθογόνων μικροοργανισμών και προστατεύει από τον μετεωρισμό (αέρια).

Lactobacillus casei:Κατάλληλος σε περιπτώσεις εντερικών μολύνσεων και νόσου του Crohn, καθώς και στην αλλεργική ρινίτιδα. Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Lactobacillus bifidus:Κάνει το περιβάλλον αφιλόξενο για τα παθογόνα βακτήρια (όπως το e.coli). Κατάλληλος για τη διάρροια λόγω αντιβιοτικών, για τη διάρροια λόγω ροτροϊού και την αντιμετώπιση του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου

Lactobacillus acidophilus:Βοηθεί στον έλεγχο των κολικών και της διάρροιας των βρεφών. Ενισχύει το ανοσοποιητικό και μειώνει την ανάπτυξη του μύκητα candida.

Lactobacillus bulgaricus:Συμβάλλει στην αντιμετώπιση τόσο της δυσκοιλιότητας όσο και της διάρροιας, επιδρώντας στην περισταλτικότητα  του εντέρου.

Bacillus longum:Συμβάλλει στην απομάκρυνση των νιτρωδών (είναι καρκινικές ουσίες).

Πώς πρέπει να παίρνουμε προβιοτικά

Τα καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται όταν τα προβιοτικά λαμβάνονται τακτικά, κατά προτίμηση καθημερινά, έτσι ώστε να αντικαθίστανται οι βακτηριακοί πληθυσμοί που χάνονται λόγω του βλαβερού τρόπου ζωής και των επιβαρυντικών περιβαλλοντικών παραγόντων. Οι τελευταίες έρευνες κατέδειξαν ότι τα προβιοτικά λειτουργούν καλύτερα όταν λαμβάνονται με γεμάτο στομάχι, όταν δηλαδή οι τροφές έχουν εξουδετερώσει την οξύτητα των γαστρικών υγρών του στομαχιού. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Wired.com, Brandon Keim, Hacking your body’s bacteria for better health, April 26, 2007, http://www.wired.com/medtech/health/news/2007/04/bacteriahacking, (Accessed April 15, 2008)

• Wikipedia.org, Gut flora, http://en.wikipedia.org/wiki/Gut_flora, (Accessed April 8, 2008) 6 About.com: Nutrition, Shereen Jegtvig, What are processed foods?, February 13, 2008,

• http://nutrition.about.com/od/askyournutritionist/f/processedfoods.htm, (Accessed April 29, 2008) 7 Logicaltherapy.com, The Healthy Cell blog,

• http://www.logicaltherapy.com/new254887.html, (Accessed April 29,2008) 8 Family Education.com, Healthy habits: cut back on refined sugars, Excerpted from Healthy Habits: 20 Simple Ways to Improve Your Health, David and Anne Frahm, 2003,

• http://life.familyeducation.com/nutrition-and-diet/foods/36008.html?page=4, (Accessed April 29, 2008) 9 USAToday.com, Elizabeth Weise, Obesity linked to microbes, December 20, 2006,

• http://www.usatoday.com/news/health/2006-12-20-obesity_x.htm, (Accessed April 29, 2008) 10 Mercola.com, Nancy Lee Bentley, The incredible health benefits to you of traditionally fermented foods, January 3, 2004

Author Info

Dimitra Tilianaki